tsunami
Een botsing van steenplaten onder de zee veroorzaakt een enorme golfbeweging in het water die wij een tsunami noemen. Een tsunami kan voor mensen ook veel schade aanrichten op het vaste land.
Een tsunami kan op verschillende manieren ontstaan. De meest voormende oorzaak is een aardbeving in de zee. ook wel een zeebeving genoemd. Hieronder staan de drie oorzaken:
- Aardebeving (zeebeving)
- Meteoriet
- Vulkanisme
een tsunami begint vaak met een aardbeving onder water (zeebeving). Deze beving ontstaat doordat 2 aardplaten tegen elkaar botsen. Als die platen dan over elkaar gaan schuiven komt er veel spanning en energie vrij. Daardoor ontstaan schokken die je op het land voelt als een aardbeving. In zee komt de energie van de beving uit op het wateroppervlak. Gaat de zeebodem omhoog dan gaat het water ook omhoog. Het gebied rond de beving word het epicentrum genoemd.
Door de beving gaat het wateroppervlak trillen en komen er golven in de vorm van circels van maar een paar decimeter. Deze rimpeling geeft op open zee helemaal geen gevaar. Schepen kunnen er makkelijk overheen varen en hebben er geen last van. Die rimpeling brengt een groot gebied water in beweging.
Door nieuwe trillingen komt het water steeds verder van het epicentrum af. De golven delen zichzelf in steeds meer golven. Dit geeft precies hetzelfde effect als een steen die in het water wordt gegooid, dan ontstaan er ook cirkelvormige golven bij de plek waar de steen het water in ging.
Als de tsunami dichter bij de ondiepe kust komt, komt ook het grondeffect in actie. Dat houdt in dat de voorkant van de golf meer weerstand heeft dan de achterkant van de golf. Daardoor komt de achterkant van de golf steeds dichter bij de voorkant en ontstaat er druk. Het water kan dan maar een kant op en dat is omhoog. Hoe dichter bij de kust hoe hoger de bodem dus meer druk waardoor de golf steeds weer hoger word. Als de achterkant van de golf tegen de voorkant botst dan word de golf nog hoger. Door het stijgen van de golf ontstaat er zuiging aan de voorkant van de golf waardoor het waterpeil aan de kust ver terugloopt. Met die zuiging loopt het water tien tot honderden meters terug. Dat duurt ongeveer 1 tot 10 minuten. Als de golf de kust bereikt neemt het alles mee wat los of vast zit. Een tsunami bestaat meestal niet uit 1 golf maar uit meerdere. Als je al die golven overleeft hebt ben je nog niet klaar want het water gaat ook met dezelfde snelheid weer terug naar de zee waardoor je zo meegesleept kan worden.
